طرح توجیهی پیاده سازی ایستگاه کرایه دوچرخه در جزیره کیش

سیستم کرایه دوچرخه، برنامه کرایه دوچرخه، طرح دوچرخه عمومی یا طرح «اشتراک دوچرخه عمومی» (PBS)، یک نوع خدمات حمل و نقل اشتراکی یا مشارکتی است که دوچرخه هایی برای استفاده مشترک توسط افراد به صورت کوتاه مدت با هزینه اندک یا مجانی فراهم می کند.

خود این برنامه ها از دو سیستم ایستگاهی و بدون ایستگاه تشکیل شده اند. سیستم های ایستگاهی به کاربران این امکان را می دهند که یک دوچرخه را از یک ایستگاه، که یک قفسه دوچرخه برپایه فنآوری است، قرض بگیرند و در گره یا ایستگاهی دیگر درون همان سیستم برگردانند. سیستم های بدون ایستگاه، یک سیستم بدون گره ارائه می دهند که بر فنآوری هوشمند متکی است. در هر دو حالت، سیستم ها می توانند از نقشه برداری مبتنی بر وب گوشی هوشمند برای مکان یابی دوچرخه های موجود و ایستگاه ها، استفاده کنند.

در ادامه، جدول مربوط به خلاصه طرح و شاخص های تحلیلی آن قرار داده شده است:

سیستم اشتراک گذاری یا کرایه دوچرخه، یک نوع سرویس جابجایی مقیاس کوچک اشتراکی برای کرایه کوتاه مدت دوچرخه است. این سرویس می تواند مجانی (برای مثال، پرداخت شده توسط شهرداری) یا پولی باشد. در سراسر جهان بیش از دو هزار سرویس کرایه دوچرخه وجود دارد که عمدتاً در شهرها واقع شده اند.

اولین سیستم کرایه دوچرخه در سال 1965 در آمستردام ارائه شد. در آن زمان، گروهی حدود 50 دوچرخه قفل نشده را برای استفاده عموم مردم در سراسر شهر رها کردند. نسل دوم این سرویس، یک سیستم سپرده یا وثیقه سکه ای بود که کاربران می توانستند با یک سکه یک دوچرخه کرایه کنند و بعد از بازگرداندن دوچرخه، آن سکه به آنها بازگردانده می شد.

امروزه، پرطرفدارترین سیستم های کرایه دوچرخه، ایستگاه های قفل خودکار (نسل سوم) و سیستم های بدون قفل (نسل چهارم)، می باشند. در بسیاری از شهرها، کرایه یک دوچرخه به یک سرویس دیجیتال روزمره تبدیل شده است. برای کرایه دوچرخه، کاربران تنها به یک کارت اشتراک یا گوشی هوشمند نیاز دارند. سپس، کاربران می توانند دوچرخه ها را به ایستگاه ها یا مناطق مناسب تحویل دهند. این کار باعث می شود که کرایه دوچرخه به یک جایگزین راحت بجای وسایل حمل و نقل عمومی و خودروی شخصی تبدیل شود.

مشتریان این طرح به مسیرهای حمل و نقل وابسته نیستند و در صورت نیاز می توانند از این سرویس استفاده کنند. مشتریان بدون مشکلات ازدحام ترافیکی یا هزینه پارکینگ می توانند به مقصد خود برسند و در عین حال در داشتن یک محیط شهری پاک تر و همچنین سلامت خود مشارکت کنند. برای اینکه این مزایا موثر واقع شوند، لازم است شهرداری ها و همچنین ارائه دهندگان خدمات بطور پیوسته در زیرساخت، تعمیر و نگهداری سیستم و نوآوری، سرمایه گذاری کنند.

تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگ، ناشی از ازدحام های ترافیکی، باعث افزایش آلودگی شده است و در نتیجه باعث جلب شدن توجهات به سمت به اصطلاح «کسب و کار به عنوان یک سرویس» و «صرفه جویی در اشتراک گذاری»، شده است. جالب اینکه، بحران های همه گیری در سال های اخیر، باعث کاهش استفاده از خدماتی مانند اجاره خودرو و در عین حال افزایش آگاهی در مورد سیستم های کرایه دوچرخه (BSS) شده است.

این سیستم ها، شاید به گسترده ترین پیاده سازی مفهوم «جابجایی به عنوان یک سرویس» (MaaS) تبدیل شده است. این سیستم، به عنوان یک خدمت عمومی در سال 1965 در آمستردام با برنامه ای به نام «دوچرخه سفید»، راه اندازی شد. با این حال، تا دهه گذشته، این خدمت آنچنان پرطرفدار نبود. تعداد سیستم های پیاده سازی شده از 13 عدد در سال 2004 به 1956 طرح محلی اجرایی و تقریباً 15 میلیون دوچرخه اشتراک گذاشته شده در سال 2019، افزایش یافت. نقشه جهانی کرایه دوچرخه، براحتی نشان دهنده استفاده گسترده آن، بخصوص در آمریکای شمالی، اروپای غربی و آسیا می باشد.

ایده نهفته در BSS ساده است: یک مجموعه از دوچرخه های فراهم شده برای عموم مردم در سراسر شهر که آماده استفاده به ازای یک مبلغ اندک می باشند. در واقع هر نوع پیاده سازی مشخصات خاص خود را دارد، نظیر:

• خدمات دولتی یا خصوصی براساس اینکه توسط یک شرکت خصوصی مدیریت شود یا یک اداره دولتی.
• ایستگاهی (اگر براساس ایستگاه های تحویل دوچرخه باشد) یا شناور (اگر بسادگی در سراسر شهر بتوان آنرا تحویل گرفت و رها کرد).
• با استفاده محدود در یک منطقه خاص (یک منطقه مرزبندی شده) یا بدون هیچگونه محدودیت جغرافیایی.
• پیاده سازی روش های پرداخت مختلف، مشوق های استفاده از خدمات، تخفیف و طرح های قیمتی.

سیستم های کرایه دوچرخه (BSS)، به یکی از بازیگران مهم در زمینه ساختن شهرهای پایدار تبدیل شده است و گسترش بی سابقه ای را در سراسر جهان تجربه کرده است.

همانگونه که مطالعات نشان داده است، به وضوح شاهد بوده ایم که BSS در شهرهای مختلف، ویژگی های مختلفی داشته اند که این بدان معناست که مکانیزم های بازتوزیع مختلفی (بخاطر توپولوژی، عوامل اجتماعی اقتصادی و اقلیم شناختی) لازم می باشد. یکی از ویژگی های مرسوم در همه مکانیزم های بازتوزیع پیشنهادی عملی، استفاده از یک ناوگان از وسایل نقلیه برای انجام این کار است. قسمت متناقض این است که اکثر آنها از وسایل بسیار آلاینده استفاده می کنند، چیزی که با هدف رفع مسئله حمل و نقل پایدار، در تناقض است. جالب اینکه، تا آنجا که می دانیم، اثر کربنی استراتژی های بازتوازن BSS مختلف را محاسبه نکرده اند، بنابراین تحقیقات جدید، عرصه را برای این نوع رویکردها، هموار می کند.

همچنین مشاهده کردیم که در سالهای گذشته، الگوریتم های مدرنی مانند الگوریتم های مبتنی بر تصویر سازی یا مبتنی بر یادگیری ماشینی، برای بدست آوردن راهکارهای ممکن برای مسئله بازتوازن، بکار گرفته شده اند. آن الگوریتم ها در رده بندی الگوریتم های کلاسیک مرتبط با این زمینه جای نمی گیرند، و به این علت، شامل کردن گروه جدیدی برای شامل کردن این نوع رویکردهای جدید درون آن را توصیه می کنیم.

در نهایت اینکه، پرسش های باز و جنبه های پژوهشی ذیل در مورد مسئله بازتوازن BSS، را بیان می کنیم: (1) تعجب آور اینکه همه مطالعات انجام شده به BSS به عنوان یک جایگزین پایدار به نحوی ناپایدار پرداخته اند، زیرا تاثیر بازتوازن با استفاده از وسایل نقلیه آلوده کننده را نادیده گرفته اند (2) «مسئله بازتوازن» در سناریوهای دیگر (سیستم های کرایه دوچرخه دیگر، مسائل تحویل و رها کردن کلاسیک و غیره)، مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال، مطالعه های مقایسه ای که راهکارهای بکار گرفته شده در زمینه های دیگر را مقایسه کرده باشند و نحوه بکارگیری آنها در BSS، را مشاهده نکردیم. (3) در حال حاضر، اکثر راهکارهای BSS بتازگی پیاده سازی شده، بدون ایستگاه هستند، بنابراین افزایش قابل توجه تعداد مقالات مرتبط با این زمینه در دهه بعد را پیش بینی می کنیم. همچنین پیش بینی می کنیم که اکثر راهکارهای اتخاذ شده برای BSS، منسوخ شده اند و این امر زمینه را برای توسعه های بیشتر سازگار شده با ویژگیهای خاص آن را هموار می کند. (4) در حال حاضر، اکثر راهکارها، از حجم بالایی از داده های متمرکز بر کاربر با استفاده از فنون یادگیری ماشینی که می توانند شخصی سازی خدمات را به میزان قابل توجهی بهبود دهند، بهره نمی گیرند. (5) در نهایت اینکه، حدس می زنیم که تحلیل های مقایسه ای (از لحاظ پایداری و همچنین نفوذ اقتصادی یا اجتماعی) بین سیستم های BSS ایستگاهی و بدون ایستگاه به شرکت های دولتی و خصوصی در ارزیابی تصمیم کنار گذاشتن یک نوع BSS و رفتن به سراغ نوع دیگر، کمک خواهد کرد.

در ادامه، جدول مربوط به شاخص های تحلیلی این طرح ارائه شده است:

تاثیرات اقتصادی طرح توجیهی اشتراک و کرایه دوچرخه

طرح های کرایه و اشتراک دوچرخه، تعدادی جنبه اقتصادی مثبت با خود به همراه می آورند. جنبه های مثبت شامل کاهش ازدحام ترافیکی و آلودگی می باشند. علاوه بر آن، برنامه های کرایه دوچرخه، اثرات مالی نیز با خود به همراه دارند. تعدادی از این جنبه های مالی و اقتصادی (برای مثال، کاهش ازدحام) را می توان به نحو نظام‌مند با استفاده از داده های تجربی ارزیابی نمود و بنابراین می توان از طریق یارانه های دولتی، آنرا درونی سازی کرد. از سوی دیگر، جنبه های «مزاحمتی» (برای مثال سدمعبر در خیابان ها و پیاده روها)، بیشتر غیرعینی هستند و سنجش شان دشوارتر می باشد و بنابراین نمی توان آنها را درونی سازی کرد.

کاهش ازدحام ترافیکی

یکی از اهداف اصلی سیستم کرایه دوچرخه، کاهش ازدحام ترافیکی، بخصوص در مناطق شهری بزرگ می باشد. تعدادی از شواهد تجربی نشان می دهند که این هدف با درجات مختلفی در شهرهای مختلف، حاصل شده است. در سال 2015، مقاله ای در مجله Transport Reviews، سیستم های کرایه دوچرخه را در 5 شهر شامل واشنگتن دی سی و مینیاپولیس، مورد بررسی قرار داد. این مقاله دریافت که در شهر واشنگتن، افراد در 8 درصد مواقع، استفاده از کرایه دوچرخه را با خودروی شخصی جایگزین کردند و در مینیاپولیس این میزان به تقریباً 20 درصد می رسد. یک مطالعه جداگانه برروی برنامه Capital Bikeshare شهر واشنگتن، دریافت که این برنامه کرایه دوچرخه در 2 تا 3 درصد کاهش ازدحام ترافیکی در محله ارزیابی شده، مشارکت داشته است. مطالعات انجام شده در سال 2017 در شهرهای پکن و شانگهای ، افزایش چشمگیر کرایه دوچرخه بدون ایستگاه را به کاهش تعداد جابجایی ها با خودروهای شخصی که کمتر از 5 کیلومتر هستند، ارتباط دادند. در گوانگژو، پیاده سازی سیستم کرایه دوچرخه بدون ایستگاه، تاثیر مثبتی در رشد توجه به دوچرخه سواری شد.

آلودگی کمتر

سیستم های کرایه دوچرخه، علاوه بر هدف کاهش ازدحام ترافیکی، باعث کاهش آلودگی هوا از طریق کاهش استفاده از خودرو می شود. مطالعه انجام شده برروی برنامه Capital Bikeshare شهر واشنگتن، برآورد کرد که کاهش ازدحام ترافیکی معادل با تقریباً 1.28 میلیون دلار سود و منفعت سالانه، بخاطر کاهش آلودگی های کربنی ناشی از ازدحام ترافیکی می باشد. یک مطالعه جداگانه در مورد حمل و نقل در استرالیا برآورد کرد که 1.5 کیلوگرم آلودگی معادل کربنی توسط ساکنان شهری که 5 کیلومتر را بجای استفاده از خودرو در ساعات شلوغی، با دوچرخه طی کرده اند، حاصل شده است.

حمل و نقل سالم

سیستم های کرایه دوچرخه نشان داده اند که تاثیر خالص مثبت و قوی بر سلامت دارند. دوچرخه سواری، روش خوبی برای ورزش و رفع استرس است. همچنین می تواند میزان تفریحات را افزایش دهد و خون گرمی یک شهر را بهبود دهد که این امر باعث می شود مردم زندگی خشنودتر و آرامتری داشته باشند. گزارش ارائه شده توسط «مراکز کنترل و پیشگیری بیماری» (CDC) اشاره می کنند که دوچرخه سواری به پیشگیری از بیماریهایی مانند چاقی، بیماریهای قلبی (کاهش تا بالغ بر 82%) و دیابت (کاهش تا بالغ بر 58%) نیز می تواند کمک کند. بنابراین، سیستم های کرایه دوچرخه، تاثیر مثبتی بر سلامت جسمی و روان می گذارد و این امر منجر به جذب افراد بیشتری برای استفاده از آن می گردد (افزایش تقاضا).

کاهش فضای پارکینگ خودرو

برنامه های کرایه دوچرخه، بخصوص برنامه های قدیمی تر که از سرویس های ایستگاهی در خیابان های شهری استفاده می کردند، فضای موجود برای پارک خودروها در خیابان ها و دیگر کاربردهای متمرکز بر خودروها را محدود می کند. درحالی که برخی استدلال می کنند که این امر یک جنبه منفی است، اما عموماً یک اثر جانبی مثبت قلمداد می شود، زیرا بیشتر به کاهش وابستگی به خودرو کمک می کند.