پرورش آفتابگردان در بسیاری از کشورها، معمول و رایج است. این محصول بیشتر در مناطق معتدل و برخی مناطق گرمسیری به عنوان محصول غذایی برای انسان، دام ها و پرندگان و همچنین به عنوان گیاه زینتی کشت می شود.
گل های آفتابگردان در تابستان و ابتدای پائیز رشد می کنند و فصل رشد حداکثری آنها میانه تابستان است. گونه های مختلف گل آفتابگردان در باغ ها رشد می کنند، اما تمایل به گسترش سریع دارند و به نوعی تهاجمی می شوند.
منشاء گل آفتابگردان، آمریکاست. این گل ها ابتدا در جایی که هم اکنون مکزیک و جنوب ایالات متحده قرار دارد، اهلی شدند. بذر گل آفتابگردان اهلی در مکزیک یافت شده که قدمت آن به 2100 پیش از میلاد می رسد. مردم بومی آمریکا، آن را به عنوان یک محصول غذایی از مکزیک تا جنوب کانادا کشت می کردند. اولین محصولات پرورش داده شده توسط کاشفان در قرن شانزدهم از آمریکا به اروپا آورده شد.
گل آفتابگردان در واقع یکی از مهم ترین دانه های روغنی در بسیاری از کشورهای معتدل است و منبع اصلی روغن گیاهی در جهان محسوب می شود. پرورش آن برای دانه روغنی در ایران، رواج گسترده ای یافته است. این کشت بخاطر قرار داشتن تولید روغن گیاهی در اولویت ملی می باشد. دانه های روغنی موقعیت بسیار مهمی را در اقتصاد کشاورزی ایران دارند.
روغن آفتابگردان کیفیت خوبی دارد و در مقایسه با روغن های گیاهی دیگر، ممتاز شناخته می شود. مصرف این روغن بخاطر مزایای سلامتی این روغن، به تدریج در سراسر جهان در حال افزایش است و در میان پرفروش ترین روغن ها در بخش روغن های دارای برند قرار دارد. با این حال پرورش تجاری آفتابگردان می تواند ایده کسب و کار بزرگی برای شما باشد، به ویژه اگر می خواهید سود خوبی به دست آورید. این یک ایده کاری ثابت شده است و می توانید به سادگی آن را شروع کنید.
فهرست مطالب:
مصرف دانه یا روغن آفتابگردان منافع زیادی برای سلامتی دارد. دانه ها بخاطر ارزش غذایی بالا و یک طعم آجیلی متمایز، شناخته شده هستند و این ویژگی افزودن آن به رژیم غذایی را ضروری می سازد. دانه های آن همیشه بخشی از خوراک های مختلف در سراسر جهان بوده است و روغن آفتابگردان معمولی برای پخت و پز از همین دانه ها به دست می آید.
دانه های آفتابگردان منبع عالی کالری، چربی، چربی اشباع شده، چربی تک اشباع نشده، چربی چندگانه اشباع نشده، فیبر، پروتئین، ویتامین ها و برخی مواد معدنی هستند. روغن آن هم کیفیت بسیار خوبی دارد. در اینجا کمی در مورد مزایای اصلی سلامتی دانه ها و روغن آن توضیح می دهیم.
کسب و کار پرورش تجاری گل آفتابگردان بسیار آسان است و مزایا و منافع زیادی دارد. آفتابگردان یک محصول دانه روغنی بسیار مهم در برخی کشورها است. پس می توانید از این کار سود خوبی کسب کنید. در اینجا مختصری در مورد مزایای مهم شروع این کسب و کار توضیح می دهیم.
شروع پرورش آفتابگردان بسیار ساده و آسان است. به سادگی می توانید شروع کنید و این کار را اداره کنید، حتی اگر تازه کار باشید. گیاه آفتابگردان معمولاً در اقلیم های معتدل با قرار داشتن در معرض آفتاب رشد می کند. این گیاه در خاک های لومی و شنی رشد می کند.
در اینجا کمی در مورد کسب و کار پرورش آفتابگردان و مراحل کاشت، داشت، برداشت و بازاریابی آن توضیح می دهیم.
پیش از هر چیز باید یک مکان خوب برای شروع کسب و کار پرورش آفتابگردان انتخاب کنید. زمین انتخاب شده باید بخوبی زهکشی شده و خاصلخیز و در معرض آفتاب باشد. گیاهان را می توان در انواع خاک ها کشت کرد و این گیاه می تواند گستره pH متوسط و کمی شور را تحمل کند. این گیاه در خاک های عمقی لومی با زهکشی و تاسیسات آبیاری خوب، بهترین پیشرفت را خواهد داشت. بهترین گستره pH خاک برای گیاه آفتابگردان 6.5 تا 8 است.
برای آماده سازی بستر خوبی برای بذر، دو یا سه بار شخم زدن و پس از آن تسطیح را انجام دهید. در شرایط آب و هایی ایران، کاشت دانه ها را تا پایان بهمن تمام کنید تا بازده خوبی به دست آورید. از روش نشاء زدن برای کاشت با تاخیر استفاده کنید (این کار باید در اسفند ماه انجام شود).
از مقدار مناسبی از کودهای آلی در آماده سازی خاک استفاده کنید. دو تا سه هفته پیش از کاشت، 5-4 تن کود گاوی کاملاً پوسیده در هر جریب استفاده کنید. در کل کود N:P را 24:12 کیلوگرم در جریب به شکل 50 کیلوگرم اوره، و SSP را به میزان 75 کیلوگرم در خاک کوددهی کنید. برای دوز مناسب کود، آزمایش خاک را انجام دهید و بر مبنای آن دوز کود را تعیین کنید. نیم از دوز نیتروژن و کل دوز فسفر را در زمان کاشت بدهید. بقیه نیتروژن را 30 روز پس از کاشت بدهید. در صورت آبیاری محصول، نیم باقیمانده نیتروژن را در دو بخش مساوی، اولی را 30 روز پس از کاشت و دومی را بعد از 15 روز کوددهی کنید.
گیاه آفتابگردان را می توان در هر خاکی در کل طول سال کاشت. اما شرایط اقلیمی سرد در طول دوره رویش و همچنین دوره رشد جوانه ها لازم است. جوانه ها می توانند شرایط سرمازدگی را تا حدی تا زمان رشد 8-4 برگ تحمل کنند. اما در فاصله زمانی مرحله گل دهی از مرحله رشد جوانه به هوای گرم نیاز دارند و همچنین هوای گرم تا بلوغ مورد نیاز است. رطوبت بالا در کنار بارندگی و شرایط آب و هوایی ابری در طول مرحله گلدهی می تواند موجب تولید دانه کمتر شود.
بین ماه های اردیبهشت و تیر، کشت را انجام دهید. در مناطق جنوب، این امر احتمالاً در میانه فروردین و اردیبهشت روی می دهد. بهتر است پس از آنکه خطر یخبندان بهاره وجود ندارد و خاک تا 50 درجه فارنهایت گرم شده، دانه ها را مستقیماً در خاک بکارید. اما در شرایط آب و هوایی ایران، کاشت دانه ها را تا پایان دی به اتمام برسانید تا بازدهی خوبی به دست آورید. برای محصول با تاخیر، کاشت باید در اسفند انجام شود. برای شرایط ایران، دمای 20 الی 25 درجه سانتی گراد برای کاشت دانه های آفتابگردان مناسب است.
انتخاب یک واریته
واریته های مختلف گل آفتابگردان در سراسر جهان وجود دارد. همه واریته ها برای کشت در همه بخش های جهان مناسب نیستند. برخی واریته ها در نواحی و شرایط خاص رشد خوبی دارند. Mammoth, Autumn Beauty, Sunrich Gold و Teddy Bear معمول ترین و رایج ترین واریته های آفتابگردان هستند. Morden, GAUSUF-15, Morden TNAUSUF-7, CO-1, CO-2, Surya, SS-56, LS-11, DRSF 108, PAC 1091, PAC-47, PAC-36, Sungene-85 و … برخی واریته های رایج هستند و بسته به منطقه، برخی واریته های دیگر در دسترس هستند. واریته مناسبی انتخاب کنید که در منطقه شما رشد خوبی داشته باشد. می توانید از یک حرفه ای در منطقه خود کمک بگیرید.
خرید بذر
گیاه آفتابگردان از دانه رشد می کند. همچنین در سراسر جهان، بسیار رایج است. پس می توانید به راحتی دانه ها را از فروشگاه های محلی تامین بذر، خرید کنید. امروزه شرکت هایی با فروشگاه آنلاین وجود دارد. پس می توانید سفارش آنلاین را هم در نظر داشته باشید.
بذر به ازای هر جریب
دو الی سه کیلوگرم در جریب برای کاشت مستقیم، و دو الی دو و نیم کیلوگرم در جریب برای واریته های ترکیبی.
کاشت با روش درست برای رشد بیشینه گل های آفتابگردان و همچنین برای تولید بهتر بسیار مهم است. در اینجا همه مراحل کاشت و بذرکاری را تشریح می کنیم.
فرآوری دانه
دانه را باید قبل از بذرکاری فرآوری کنید. قبل از بذرکاری برای جوانه زدن سریع، دانه ها در به مدت 24 ساعت در آب غوطه ور کنید و در سایه خشک کنید. سپس دانه را با تیرام (Thiram) به میزان 2 گرم در کیلوگرم دانه فرآوری کنید. اینکار دانه ها را از آفت ها و بیماری های درون زاد حفاظت می کند. برای محافظت محصول از کپک کرکری (downy mildew)، دانه ها را 6 گرم در کیلوگرم متالاکسیل فرآوری کنید. دانه ها را 6-5 میلی گرم در کیلوگرم ایمیداکلوپرید فرآوری کنید.
فاصله کشت
بین ردیف ها 0.6 متر فاصله بگذارید و فاصله گیاه تا گیاه را حدود 0.3 متر حفظ کنید.
عمق بذرکاری
بذرها را در عمق 5-4 سانتیمتر بکارید.
روش بذرکاری
روش بیل زدن برای کشت بذر استفاده می شود و قرار دادن روی بستر صاف یا پشته با کمک بذرکار نیز برای کشت دانه آفتابگردان استفاده می شود.
می توانید از روش نشاء کاری در صورت کشت دیرهنگام استفاده کنید. یک گلخانه 30 متر مربعی برای نشاء کاری برای یک جریب زمین مناسب است. برای هر جریب 1.5 کیلوگرم دانه استفاده کنید و محل نشاء را 30 روز قبل از کشت نشاء آماده کنید.
پس از کاشت، مراقبت بیشتر از گیاهان برای رشد بهتر و تولید بیشینه ضروری است. پس سعی کنید به خوبی از گیاهان مراقبت کنید. در اینجا کمی در مورد فرآیند داشت برای پرورش آفتابگردان شرح می دهیم.
کوددهی
از مقدار مناسبی از کودهای آلی در آماده سازی خاک استفاده کنید. دو تا سه هفته پیش از بذرکاری، 5-4 تن کود گاوی پوسیده در هر جریب کوددهی کنید. در کل کود N:P را 24:12 کیلوگرم در جریب به شکل 50 کیلوگرم اوره، و SSP را به میان 75 کیلوگرم در خاک کوددهی کنید. برای دوز مناسب کود، آزمایش خاک را انجام دهید و بر مبنای آن دوز کود را تعیین کنید. نیم از دوز نیتروژن و کل دوز فسفر را در زمان کاشت بدهید. بقیه نیتروژن را 30 روز پس از کاشت بدهید. در صورت آبیاری محصول، نیم باقیمانده نیتروژن را در دو بخش مساوی، اولی را 30 روز پس از کاشت و دومی را بعد از 15 روز کوددهی کنید.
آبدهی
آبدهی بسته به نوع خاک و شرایط آب و هوایی، مورد نیاز است. معمولاً 10-9 آبیاری برای پرورش گل آفتابگردان لازم است. اولین آبیاری را یک ماه پس از بذرکاری انجام دهید. وقتی محصول در 50% گلدهی است، نرم و خمیری است، آبیاری ضروری است. تنش آبی در طول این مرحله منجر به افت شدید بازدهی می شود. از آبیاری بیش از حد یا دو آبیاری پشت سرهم خودداری کنید، چراکه احتمال پلاسیده شدن و پوسیدن ریشه را افزایش می دهد. در صورتی که خاک سنگین است، هر 25-20 روز و در صورت سبک بودن خاک هر 10-8 روز آبیاری کنید.
پوشش دهی
پوشش دهی برای کنترل علف های هرز و حفظ رطوبت خاک سودمند است. می توانید از مواد آلی مانند علف خشک یا برگ ها به عنوان پوشش استفاده کنید.
کنترل علف های هرز
پاک نگه داشتن مزرعه از علف های هرز بسیار مهم است. علف های هرز معمولاً مواد مغذی خاک را مصرف می کنند و گیاهان شما کمبود خواهند داشت. پس سعی کنید علف های هرز را کنترل کنید. مزرعه را در طول 45 روز اول کاشت از علف هرز پاک نگه دارید و در مراحل ضروری، آبیاری کنید. اولین وجین را 3-2 هفته پس از بذرکاری و دومین مرحله را سه هفته پس از آن انجام دهید. اگر می خواهید علف های هرز را به طور شیمیایی کنترل کنید، پندیمتالین را به میزان 1 لیتر در 200-150 لیتر آب سمپاشی کنید.
مدیریت آسیب پرنده ها
آسیب پرنده ها یک مشکل جدی در کسب و کار پرورش آفتابگردان است. محصول در طول پر شدن دانه تا برداشت توسط پرنده ها آسیب می بیند. باید از ترساندن پرنده ها مثلاً با نوارهای بازتاب کننده درخشان در بالای گیاه به ویژه در ساعات صبح و عصر استفاده کنید.
آفت ها و بیماری ها
گل های آفتابگردان مستعد برخی آفات و بیماری ها هستند. می توانید از روش های ارگانیک یا شیمیایی برای کنترل بیماری ها و آفات استفاده کنید.
سوسک تنباکو، head borer، سوسک پشمالوی بیهار، jassid و … برخی آفت های معمول گیاه آفتابگردان هستند. برای توصیه های بهتر در مورد کنترل همه این آفت ها با یک کارشناس در منطقه خود تماس بگیرید.
گیاه آفتابگردان مستعد برخی بیماری ها نیز هست. بیماری های معمول برای آنها عبارتند از زنگار، پوسیدگی چوبه، پوسیدگی ساقه، پژمردگی آلترناریا، و سرپوسیدگی برخی بیماری های معمول است. برای کنترل این بیماری ها با یک کارشناس تماس بگیرید.
برداشت محصول را زمانی انجام دهید که همه برگ ها خشک شوند و پشت بشقابک، زرد لیمویی شود. در برداشت تاخیر نکنید چراکه منجر به تبدیل شدن به لانه حشرات می شود و احتمال حمله موریانه را افزایش می دهد. بذرهای گل آفتابگردان معمولاً در زمانی که رطوبت بذر 20 درصد است، آماده برداشت هستند. به لحاظ ظاهری، سرها وقتی رسیده می شوند که پشت بشقابک ها، قهوه ای-زرد شود. ممکن است همه سرها در یک زمان برای برداشت آماده نباشد. پس برداشت باید در 2 تا 3 مرحله انجام شود تا از خرد شدن پیشگیری شود. سرهای برداشت شده باید بخوبی در آفتاب خشک شود و سپس تنها با خرمنکوب با سرعت کم خرمنکوبی شود.
سپس دانه ها را قبل از انبار کردن با روغن گیری در آفتاب خشک کنید. اینکار به ویژه برای روغن گیری و نگهداری به مدت طولانی بسیار ضروری است.
کارهای پس از برداشت
برخی کارها را باید پس از برداشت دانه های آفتابگردان انجام داد. پس از جداسازی سرها، آنها را به مدت 3-2 روز خشک کنید. خشک کردن مناسب منجر به جداسازی آسان دانه ها می شود. جداسازی بذر سرها را می توان به طور دستی با کوبیدن آنها با چوب یا به هم کشیدن آنها یا با خرمنکوب انجام داد. پس از جداسازی، دانه ها را قبل از انبار کردن خشک کنید. مقدار رطوبت را با خشک کردن به 10-9% برسانید.
اتلاف دانه های آفتابگردان پس از برداشت
اتلاف پس از برداشت در مراحل مختلفی مانند برداشت، دانه کوبی، باد کشیدن (پاک کردن)، حمل و نقل، بسته بندی، انبارش و فرآوری روی می دهد. برای جلوگیری از اتلاف پس از برداشت، تدابیر پیگیرانه را دنبال کنید.
انبار کردن دانه ها
انبار کردن مناسب دانه ها برای حفظ دانه در طولانی مدت، بسیار مهم است. پس از دانه کوبی، قبل از ذخیره سازی دانه ها باید کاملاً خشک شود، در غیر این صورت دانه ها توسط قارچ ها آسیب می بینند و می پوسند.
بازدهی
مقدار دقیق بازده بسته به عوامل متعددی فرق می کند. پس نمی توان مقدار دقیقی گفت. در صورت مدیریت و مراقبت مناسب، می توانید بیش از دو تن در جریب برداشت کنید.
بازاریابی
بازاریابی دانه های آفتابگردان بسیار آسان است. این دانه ها تقاضا و ارزش بالایی در بازار دارند. پس احتمالاً براحتی می توانید محصول خود را در بازار محلی بفروشید. می تواند فروش روغن آفتابگردان را نیز هدف بگیرید.
این ها، گام ها و روش های شروع و اداره کسب و کار پرسود پرورش آفتابگردان است. امیدواریم این دستورالعمل به شما کمک کرده باشد. در ادامه نیز به تعدادی از سوالات پرتکرار شما در زمینه این کسب و کار پاسخ داده ایم. در صورتی که جواب سوالات خود را با مطالعه این متن به دست نیاورده اید می توانید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. موفق باشید.
پرسش های پرتکرار
مردم پرسش هایی در مورد پرورش آفتابگردان می پرسند. در اینجا می کوشیم رایج ترین پرسش ها در مورد تولید آفتابگردان را فهرست کرده و به آنها پاسخ دهیم. امیدواریم جواب خود را پیدا کنید. اگر سوال دیگری داشتید، در پرسیدن آن در بخش نظرات، تردید نکنید.
آیا پرورش آفتابگردان سودآور است؟
بله، پرورش تجاری آفتابگردان، کسب و کار سودآوری است.
یک جریب گل آفتابگردان چقدر می ارزد؟
قیمت دقیق آن به عوامل مختلفی بستگی دارد و می تواند در هر محل متفاوت باشد.
رشد گل آفتابگردان چقدر طول می کشد؟
به واریته بستگی دارد. اما معمولاً حدود 120-80 روز طول می کشد.
یک کیلوگرم بذر آفتابگردان چقدر روغن می دهد؟
می توان از هر کیلوگرم بذر حدود 0.7-0.6 لیتر روغن انتظار داشت.
آیا بازاری برای گل آفتابگردان وجود دارد؟
بله، محصولات آفتابگردان تقاضای بازار خوبی دارند. می توانید فروش روغن، کنجاله، بازار دانه پوست کنده یا بازار غذای پرندگان را هدف بگیرید.
آیا گل آفتابگردان به آب زیادی نیاز دارد؟
بله، این گل ها برای جوانه زدن به آب زیادی نیاز دارند. و سپس در طول فصل رشد تنها به یک اینچ آب در هفته نیاز دارند.
آفتابگردان در چه ماهی کاشته می شود؟
بین ماه های اردیبهشت و تیر، کشت را انجام دهید. در مناطق جنوب، این امر احتمالاً در میانه فروردین و اردیبهشت روی می دهد.
کدام کشور بزرگ ترین تولید کننده روغن آفتابگردان است؟
اوکراین بزرگ ترین تولید کننده روغن آفتابگردان و پس از آن روسیه و آرژانتین هستند.
در هر جریب چند گل آفتابگردان رشد می کند؟
به طور متوسط می توانید 24000 تا 20000 گیاه در هر جریب بکارید.
یک گیاه چند گل آفتابگردان تولید می کند؟
به طور کلی یک گل به ازای هر گیاه، اما واریته های زیادی هم وجود دارد که می تواند تا 20 سر به ازای هر گیاه تولید کنند.
بهترین مکان برای رشد گل های آفتابگردان کجاست؟
این گیاهان در خاک های سست، بخوبی زهکشی شده و با pH حدود 7.5-6.0 بخوبی رشد می کند.
کدام کشور بخاطر گل های آفتابگردانش معروف است؟
اوکراین بخاطر گل آفتابگردان مشهور است.
آیا آفتابگردان به کود نیاز دارد؟
بله، حتما! مانند بسیاری گیاهان دیگر آفتابگردان برای رشد خوب به کود مناسب نیاز دارد.
آیا گل آفتابگردان هر سال رشد می کند؟
اگر واریته چندساله باشد، به طور طبیعی بازخواهد گشت و دوباره پس از یک سال گل خواهد داد. اما واریته های سالانه باید هر سال دوباره کشت شوند. اگر گل های خود جوانه زننده هستند، دوباره رشد خواهند کرد و از دانه هایی رشد خواهد کرد که ممکن است از گیاه بیافتند. به شرط این که سرها در زمستان رها شوند.
گل های آفتابگردان با چه سرعتی در طول روز رشد می کنند؟
به واریته بستگی دارد، اما عموماً این گیاهان حدود 2.5-2 اینچ در هفته رشد می کند.
یک گل آفتابگردان چند دانه می تواند تولید کند؟
به واریته بستگی دارد. هر سر گل آفتابگردان می تواند حاوی 2000-1000 دانه باشد.
چه آفتابگردانی بهتر است؟
به محل بستگی دارد و می تواند با محل دیگر متفاوت باشد. لطفاً به اداره ترویج کشاورزی محل زندگی خود بروید یا با چند مزرعه دار در منطقه خود مشورت کنید.